Бұл жерге келіп өз көзімізбен көрмегенше, ешбір жерде тіркелмеген балалар болады деген мүлде ойыма кірмеген дүние еді. Олар бар, олар өмір сүреді, бірақ олар жоқ сияқты. "Бұл балалардың құжаттары жоқ, мұндай жайттар бізде көп болып тұрады", - дейді Астанадағы «Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының» аға тәрбиешісі Айгүл Болатханқызы. Алты жыл жұмыс істеген уақытында осы мекеменің басқа да қызметкерлері сияқты Айгүлдің де көрмеген, естімеген жүрек жарды оқиғалары қалмаған. Орталықтағы балалар мен жасөспірімдер әртүрлі. Көбіне бұл жердің тұрушылары осы жерге ата-аналары оларды бағып-қаға алмағандықтарынан келеді. Мысалы, қазір орталықта төрт-ақ жастағы ұл бар. Оны Астана көшелерінің бірінен тауып алған. Ұлдың анасы белгісіз бағытта кетіп қалған.
Ренат Ташкинбаев пен Тұрар Қазанғаповтың репортажы
"Мына бір талға көңіл қойыңыздаршы. Қыз талға қуыс салып қойған. Оның өте ауыр жан жарасы бар, өйткені тал өмір энергиясын білдіреді", - деді орталықтың психологы Айнұр Мұсаханова бізге балалардың салған суреттерін көрсетіп әрі талдау жасай отыра.
Талдағы қуыстан басқа, психологтардың егжей-тегжейлі көңіл аударатын басты нәрсесі, - үйдің мұржасының болмауы. Көбіне бұл үйдегі жылу мен жайлылықтың болмауын көрсетеді.
№1 оқиға
"Біздің орталықта анасы жоқ қыз бар. Әкесі жұмыс іздеп келген, олардың өз баспанасы болмаған. Ол ғаламтор арқылы бір әйелмен танысып, қызын соған қалдырып кеткен. Мұнысын шарасыздықтан жасағанын түсіндірген", - деп әңгімелейді Мұсаханова.
12 жасар қыз әкесіне қатты бауыр басып қалған, сондай-ақ, өзі сегіз ай үйінде тұрған әйелді де ұмытпайды. Оны өзінің анасы деп айтады әрі оны раушан гүл түрінде бейнелейді.
Біз бұл балалардың түрлерін әдейі көрсетпейміз, бұлар тап болған қиын жағдай уақытша ғана нәрсе деп үміттенеміз. Келешекте бұлардың тағдыры жақсы көрініске ие болатындығына сенеміз.
№2 оқиға
Ал мына балалардың жасы төртте ғана. Бүгінде орталықтағы ең кішкентайлар осылар. Олардың тағдыры ұқсас. Біреуінің анасы оны туыстарына қалдырып, өзінің жұмыс іздеп кететінін айтып, сол күйі келмеген. Ал екінші ана болса, баласын қараусыз қалдырып, өзі беті ауған жаққа кетіп қалған, әлі күнге ол әйел туралы еш хабар жоқ.
№3 оқиға
Орталықтағы ең үлкенінің жасы қазір 16-да. Есте қаларлығы, бұл қыздың осы уақытқа дейін ешбір құжаты болмаған. Бұл жерге келгенше ол туыстарының қолында тұрған екен, қайтып сол туыстарымен тұруға дайын.
"Мен анаммен араласпаймын, ал әкем қайтыс болған", - дейді ол. Қазір бұл қыздың анасын ата-аналық құқығынан айыру мәселесі шешілуде. Туыстары оны қамқорлыққа алғылары келеді екен.
Тұрар Қазанғапов түсірген фотолар
Қағида бойынша, қиындыққа ұшыраған балалар орталықта үш айға дейін қала алады екен. Осы уақыт ішінде оларды ата-аналарымен қалдыру немесе балалар үйіне жіберу мәселесі шешіледі.
Көбіне бұл балалардың ата-аналары арақ ішеді, тұрақты тұратын баспанасы жоқ, тіпті балаларына ыстық тамақ та жасап бере алмайды.
"Әсіресе, бізге ата-анасы ішімдікке салынып кеткен, мектеп жасына дейінгі балалардың келуі ауыр тиеді. Олар ата-аналарымен бірге қоқыстарды аралап, жеуге жарайтын нәрсе тапса - жеп, таппаса – тамақ жемей жүре береді. Олар бізге келгенде, уақытымен тамақ ішу оларға жат нәрсе болып көрінеді. Бастапқы уақытта олар тамақты тауыса алмайды, өйткені олардың ағзалары асты қабылдамайды, сондай әлсіреген халде болады", - дейді Астанадағы «Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының» аға тәрбиешісі Айгүл Болатханқызы.
Бұл мекемеде күніне бес уақыт тамақ береді. Орталықтың жақсы жағын айтқанда, балалар бұл жерде жақсы тамақтандыратынын айтады.
"Бізге көбіне балалар кір-қожалақ, жүдеу болып келеді, уақыт өте өздеріне келіп, тіпті терілерінің түсі де өзгереді. Кейін балалардың ата-аналары келгенде, оларға қарап, осылардың баласы ма деп те қаласын ", - дейді аға тәрбиеші.
Бірақ нәрлі тамақ та, жылу да, жақсы қарым-қатынас та балаларды өз ата-аналарынан бас тартуға мәжбүрлей алмайды. Бәрі де үйлеріне қайтқысы келеді.
"Оларға ата-аналары келсе, олардың көз жанарлары өзгеріп, қуанып, өздерін бақытты сезініп, олармен құшақтаса кетеді. Күлімдеп, олардан: "Мені қашан алып кетесің?- деп сұрайды", - дейді тәрбиеші.
"Кейде: Анаң саған дәмді тамақ жасай ма? - деп сұрасаң. - Иә, анам үйде дәмді тамақ жасайды деп жауап береді. Бірақ біз жиі мекен-жайларға барып тұрамыз, тұрмыс жағдайлары туралы актілер жасаймыз, сол кезде біздің көретініміз – тамақ жасауға ешбір жағдай жоқ, газплита, ыдыстар мүлде жоқ, тек ішімдіктен босаған бөтелкелер ғана жатады. Міне, бұл балалар осылайша қиялдайды, ойдан шығарып алады. Олар ата-аналары туралы жаман сөз айтпауға тырысады", - деп сөзін жалғастырды ол.
Ата-аналары балаларына кедергісіз келе берулеріне болады, бірақ бір шарт бар – орталыққа келгенде олар мас емес түрде келулері керек.
№4 оқиға
Қазір бізде бір бала бар, ол өз анасының ішімдікке салынбағанын дәлелдеуін күтіп жүр.
“Анасы белгілі уақыт аралығында ішімдік ішетін болған. Кейін арақты өздігінен қоя алмайтынын түсінеді. Өздігінен ювенальды полицияның инспекторына барады, көмек көрсетулерін сұрайды, оны емдеу үшін наркологияға жатқызды. Қазір анасына қатысты материалдар жиналып жатыр. Егер сот ата-ана құқығынан айырудың қажеті жоқ десе, онда соттан кейін баласын алып кетуге анасына мүмкіндік беріледі", - дейді Айгүл Болатханқызы.
Анасының арағын қоюын күтіп жүрген қыз да үйді мұржасыз салып қойған екен. Одан басқа, анасының әрбасқа некеден тағы да екі баласы бар. Қазіргі уақытта бір баласы әкесінде, екіншісі сәбилер үйінде.
"Мен жанұямды қатты жақсы көремін. Біз қызықты өмір сүреміз. Анам мені де, бауырымды да жақсы көреді. Анамның мені алып кеткенін қалаймын, бұрынғыдай тату-тәтті өмір сүргім келеді. Менің арманым – тату-тәтті өмір сүру", - бұл сол қыздың жазған хаты.
Ережеге сай, егер ата-аналары жауапты бола алатындықтарын дәлелдей алмаса, балаларды Балалар үйіне жібереді. Орташа есеппен, жылына орталықтан 20-30 шақты балалар интернатқа орналастырылады.
Орталық қызметкерлерінің есінде ата-аналары ішімдікке тәуелділіктерін қойып, аяқтарына тұрып, балаларын қайтарып алып бақытты аяқталған оқиғалар да жоқ емес.
№5 оқиға
"Бірде бізге ағасы мен қарындасы келді, екеуі де 5-ші сыныпта оқиды екен. Туған әкелері болмаған, аналары болған, бірақ ол бір адаммен тұрған. Өгей әкелері туралы олардың ойлары дұрыс болатын, орташа ауқаты бар, жөні түзу жанұя болатын. Бірақ өгей әкесі қайтыс болған соң, анасы араққа салынып кеткен екен", - деп есіне алды орталықтың аға тәрбиешісі.
"Анасы бізге келгенде, ұлы ылғи да жылап, анасына ұрсатын: "Сенің кінәңнан біз осы жерге келдік, егер сен ішпегенде ғой, біз бұл жерге келмес едік! Сен не үшін ішесің? Қойсаңшы!" Міне, ол үнемі осылай айтатын", - деп әңгімесін жалғастырды орталықтың қызметкері.
"Анасы есін жияды. Сот оны алты айға ата-аналық құқығынан айырады, балалары уақытша кәмелетке толмаған балалар үйіне ауыстырылды. Нәтижесінде әйел расымен де өзін қолына алып, алты айдан соң ата-аналық құқығын да, балаларын да қайтарып алды", - деді аға тәрбиеші.
Өмірдің қиыншылығына тап болған жанұя балаларынан басқа бұл орталыққа түнгі уақытта көшеде жалғыз жүретін кәдімгі жасөспірімдер де келеді. Әдетте, таңертең олардың артынан ата-аналары келіп, алып кетеді.
Үйлерінен қашып кететіндер де болады. Мысалы, Астанада жиі болып тұратын жағдай – аймақтардан келген балалар астананы көреміз деп жүретіндер. Алайда бұл мүлде басқа оқиға. Фотоға түсірген Тұрар Қазанғапов. Фотолар Nikon D500 фотоаппаратына түсірілген.
Дереккөз: https://tengrinews.kz/fotoarchive/922/
Аударып дайындаған: Muftyat.kz
Пікірлер (0)
Тіркелген қолданушылар ғана пікір қалдыра алады. Сайтқа кіру